‘ବିଗ୍ ଟେକ୍’ ଫେସବୁକ୍ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି : ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ
“ଏହାର ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପୋଷ୍ଟ କରାଯାଇଥିବା ବାର୍ତ୍ତା କିମ୍ବା ସୂଚନା ବିଷୟରେ ଫେସବୁକ୍ର ଭୂମିକା ଆହୁରି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଏ । ଏହାର ଭୂମିକା ଏତେ ସରଳ ନୁହେଁ ଯେ ନିଜ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ପୋଷ୍ଟ କରାଯାଇଥିବା ସୂଚନାଠାରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖିବା ।”
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ତିନିଜଣିଆ ଖଣ୍ଡପୀଠର ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଛି ଯିଏକି ପୂର୍ବରୁ ଫେସବୁକ୍ ଦିଲ୍ଲୀ ବିଧାନସଭାର ଶାନ୍ତି ଏବଂ ହରମୋନି କମିଟିଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିବା ସମନ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ସୁପାରିଶ କରିଥିଲା ।
୨୦୨୦ରେ ଦିଲ୍ଲୀ ଦଙ୍ଗା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଏହାର ଭୂମିକା ସମ୍ପର୍କରେ କମିଟି ଫେସବୁକ୍କୁ ଦିଲ୍ଲୀ ବିଧାନସଭାର ଶାନ୍ତି ଏବଂ ହରମୋନି କମିଟି ଡକାଇଥିଲା। ଡାକରାରେ, କମିଟି ଆେରାପ କରିଛି ଯେ ଦଙ୍ଗା ସମୟରେ ହିଂସା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ପୋଷ୍ଟଗୁଡ଼ିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ଫେସବୁକ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଫେସବୁକ୍ ପରିଚାଳନା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ନିଜର ଭୂମିକା ଜଣାଇବା ଉଚିତ ।
ଦିଲ୍ଲୀ ବିଧାନସଭାର ଶାନ୍ତି ଏବଂ ହରମୋନି କମିଟିର ସମନକୁ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଖଣ୍ଡପୀଠାର ବିଚାରପତିମାନେ ମନା କରିବା ସହିତ ମନ୍ତବ୍ୟରେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ “ଏହାର ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପୋଷ୍ଟ କରାଯାଇଥିବା ବାର୍ତ୍ତା କିମ୍ବା ସୂଚନାକୁ ନେଇ ଫେସବୁକ୍ର ଭୂମିକା ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ତାଙ୍କ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ପୋଷ୍ଟ କରାଯାଇଥିବା ତଥ୍ୟରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଭୂମିକା ଏତେ ସରଳ ନୁହେଁ ।”
ବେଞ୍ଚ ତାଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟରେ କହିଛି ଯେ ଦେଶର ରାଜଧାନୀ ପୁନର୍ବାର ଏଭଳି ଦଙ୍ଗା ଦେଖିବାକୁ ଚାହୁଁନାହିଁ ଏବଂ ତେଣୁ ଫେସବୁକ୍ର ଭୂମିକାକୁ ବିଚାର କରିବାକୁ ହେବ । ବିଧାନସଭା କମିଟି ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ବିଧାନସଭା ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ ତଥା ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ପାଇଁ ଥିବାରୁ କମିଟିର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଏଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।
କୋର୍ଟର ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଅନୁଯାୟୀ, ଫେସବୁକ୍ର ବିବାଦକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଆଉ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପସନ୍ଦ ଅନୁଯାୟୀ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ବିଷୟବସ୍ତୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୋଗ୍ରାମିଂ ଏବଂ ଆଲଗୋରିଦମ ବ୍ୟବହାର କରେ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ ଫେସବୁକ୍ର ଭୂମିକା ବିଷୟରେ କୋର୍ଟ ମଧ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ ଏବଂ ମିଆଁମାର ଏବଂ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ପରି ଦେଶରେ ସାମାଜିକ ତଥା ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବ୍ୟାଘାତ କରିବାରେ ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆ ପ୍ଲାଟଫର୍ମଗୁଡ଼ିକର ଭୂମିକା ଏବଂ ସେଠାରେ ସେମାନେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିବା ସମସ୍ୟା ବିଷୟରେ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।
ଏଥିସହ, ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚନ ତଥା ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆର ବିଶେଷ କରି ଫେସବୁକ୍ର ଭୂମିକା ବିଷୟରେ କୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆଜି ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାରୀ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅର୍ଥାତ୍ ଭୋଟ୍ ଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି । ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଯୋଗୁଁ ମତଦାନ ବହୁତ ବିପଦରେ ଅଛି ଏବଂ ଏହା ଫେସବୁକ୍ ଭଳି ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆ ପ୍ଲାଟଫର୍ମର ଭୂମିକା ଏବଂ ବଢ଼ୁଥିବା ଶକ୍ତି ଉପରେ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ବିତର୍କର କାରଣ ହୋଇଛି । କୋର୍ଟ ଏହା ମଧ୍ୟ ଫେସବୁକ୍କୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ପାଇଁ ଭାରତ ଏକ ବଡ଼ ବଜାର, କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଦେଇଥିବା ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ମୋ ମତରେ ଠିକ୍ ସମୟରେ ଆସିଛି । କେବଳ ଭାରତରେ ନୁହେଁ, ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଦେଶମାନଙ୍କରେ କେବଳ ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆ ପ୍ଲାଟଫର୍ମର ଭୂମିକା, ବିଶେଷକରି ଫେସବୁକ୍, ଟ୍ୱିଟର ଏବଂ ଗୁଗୁଲର ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହି ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଥର ବିତର୍କ ଚାଲିଛି । ସରକାର କିମ୍ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଠନ କରିଥିବା କମିଟି ସମ୍ମୁଖରେ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟର ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ଏହି କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ ବିସ୍ତୃତଭାବେ ପ୍ରଶ୍ନ କରାଯାଇଛି । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ଗତ ତିନି-ଚାରି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ସମସ୍ତ ଦେଶ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆଇନକୁ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଛନ୍ତି । ଫ୍ରାନ୍ସ ସହିତ ନିକଟ ଅତୀତରେ ଅନ୍ୟ ଦେଶର ମୁଖ୍ୟମାନେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।
ଆମ ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ନୂତନ ଆଇଟି ନିୟମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ କରି ଏହି କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକର ଭୂମିକା ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ଦିଗରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେବଳ ଏହି ନିୟମ ମାନିବା ପାଇଁ ଏହି କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ପକ୍ଷରୁ ବାରମ୍ବାର ବାହାନା କରାଯାଉଛି । ଟ୍ୱିଟର ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଏକ ପ୍ରକାର ଛିଡ଼ା ହୋଇଛି, ବେଳେବେଳେ ଏହା ବାହାନା କରି; ତାଙ୍କ ପାଇଁ କେବଳ ଆମେରିକାର ଆଇନ ଏବଂ କମ୍ପାନୀ ନୀତି ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରିବ, ବେଳେବେଳେ ସେ ସରକାରଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଉଛି ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଦିଲ୍ଲୀ ହାଇକୋର୍ଟଙ୍କ ନିକଟରେ ହୋଇଥିବା ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଯେଉଁଥିରେ କୋର୍ଟ ଟ୍ୱିଟରକୁ କୌଣସି ଆଇନଗତ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାକୁ ମନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଭାରତୀୟ ନିୟମ ମାନିବାକୁ ପଡ଼ିବ ଏବଂ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ଏହି ଦାୟିତ୍ୱରୁ ଦୂରେଇ ରହିଛି । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସରକାର ତାଙ୍କ ତରଫରୁ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବେ ।
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏବଂ ଦିଲ୍ଲୀ ହାଇକୋର୍ଟଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି ଯେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଏହି ବୈଷୟିକ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକର ଭୂମିକା ବିଷୟରେ କୋର୍ଟ କେବଳ ଚିନ୍ତିତ ନୁହଁନ୍ତି । ଏଥିସହିତ ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ ଦେଶର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆର ଭୂମିକା ବିଷୟରେ ଦେଶ, ପ୍ରଶାସନ ଏବଂ ନାଗରିକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।
ଏହା ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ କାରଣ ଗତ ଦୁଇ-ତିନି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ପାଇଁ ବାହ୍ୟ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଛି । ଏହା ସହିତ ଆସନ୍ତା ବର୍ଷ କେତେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜ୍ୟରେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି, ଯାହାର ଫଳାଫଳ ଆଗାମୀ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ରହିଛି । ସରକାର, ପ୍ରଶାସନ ଏବଂ କୋର୍ଟର ଭୂମିକା ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସନ୍ତୋଷଜନକ ରହିଛି ଏବଂ ଆଶା କରାଯାଉଛି ଯେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କର ଦାୟିତ୍ୱକୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ପାଳନ କରିବେ ।